Nhiễm trùng đường hô hấp do virus ảnh hưởng đến mũi, cổ họng và đường hô hấp và có thể do bất kỳ loại virus nào khác nhau gây ra.
1. Các loại nhiễm trùng đường hô hấp do virus
Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Các triệu chứng xảy ra chủ yếu ở mũi và họng, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
Nhiễm trùng đường hô hấp dưới: Các triệu chứng xảy ra ở khí quản, đường thở và phổi, bao gồm viêm thanh quản , viêm tiểu phế quản , và viêm phổi .
Trẻ em đôi khi bị nhiễm trùng liên quan đến cả đường hô hấp trên và dưới.
2. Nguyên nhân
Nhiều loại virus khác nhau lây nhiễm qua đường hô hấp. Ở trẻ em, rhinovirus, virus cúm (trong các vụ dịch mùa đông hàng năm), virus parainfluenza, virus hợp bào hô hấp (RSV), enterovirus , coronavirus và một số chủng adenovirus là những nguyên nhân chính gây nhiễm trùng đường hô hấp do virus. Thông thường, nhiễm trùng đường hô hấp do virus lây lan khi tay trẻ em tiếp xúc với dịch tiết mũi của người bị bệnh. Các chất tiết này có chứa virus. Khi trẻ em chạm vào mũi hoặc mắt, virus sẽ xâm nhập và tạo ra một bệnh nhiễm trùng mới. Nhiễm trùng cũng lây lan khi trẻ em hít thở không khí có chứa các giọt nhỏ do người bệnh ho hoặc hắt hơi ra ngoài.
Vì nhiều lý do khác nhau, chất tiết ở mũi hoặc đường hô hấp của trẻ em bị nhiễm trùng đường hô hấp do virus chứa nhiều virus hơn chất tiết từ người lớn bị nhiễm bệnh. Điều này, cộng với việc ít chú ý đến vệ sinh hơn, khiến trẻ em có nhiều khả năng lây nhiễm bệnh cho người khác hơn. Khả năng lây truyền càng tăng cao khi có nhiều trẻ em tập trung cùng nhau, chẳng hạn như ở các trung tâm giữ trẻ và trường học. Trái ngược với những gì mọi người có thể nghĩ, các yếu tố khác, chẳng hạn như thời tiết lạnh, ẩm ướt hoặc mệt mỏi, không gây cảm lạnh hoặc làm tăng khả năng bị nhiễm trùng của trẻ.
3. Các triệu chứng
Khi virus xâm nhập vào các tế bào của đường hô hấp, chúng sẽ kích hoạt quá trình viêm và sản xuất chất nhầy. Tình trạng này dẫn đến nghẹt mũi, chảy nước mũi, ngứa cổ họng và ho, có thể kéo dài đến 14 ngày. Một số trẻ có thể tiếp tục ho trong nhiều tuần sau khi bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên đã khỏi. Sốt với nhiệt độ cao từ khoảng 38,3 đến 38,9°C, thậm chí có thể tăng lên 40° C
Các triệu chứng điển hình khác ở trẻ em bao gồm giảm cảm giác thèm ăn, thờ ơ và cảm giác ốm (khó chịu). Đau đầu và đau nhức cơ thể, đặc biệt là với bệnh cúm. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường không có khả năng truyền đạt các triệu chứng cụ thể của chúng và chỉ tỏ ra cáu kỉnh và khó chịu.
4. Biến chứng của nhiễm trùng đường hô hấp do virus
Bởi vì trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thích thở bằng mũi, ngay cả tình trạng nghẹt mũi vừa phải cũng có thể gây khó thở. Nghẹt mũi cũng dẫn đến các vấn đề về bú, vì trẻ không thể thở khi bú từ vú mẹ hoặc bình sữa. Vì trẻ sơ sinh không thể khạc ra chất nhầy mà trẻ ho ra, nên trẻ thường bị ọc sữa và bị sặc.
Đường thở nhỏ của trẻ nhỏ có thể bị thu hẹp đáng kể do viêm nhiễm và dịch nhầy, gây khó thở. Trẻ thở nhanh và có thể phát ra tiếng ồn cao nghe thấy khi thở ra ( thở khò khè ) hoặc tiếng ồn tương tự khi thở vào ( thở ra ). Hẹp đường thở nghiêm trọng có thể khiến trẻ thở hổn hển và tái xanh ( tím tái ). Các vấn đề về đường thở như vậy thường gặp nhất khi bị nhiễm trùng do vi rút parainfluenza, RSV, và nhiễm siêu vi trùng ở người . Trẻ em có triệu chứng này cần được bác sĩ thăm khám khẩn cấp.
Một số trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp do virus cũng phát triển thành nhiễm trùng tai giữa ( viêm tai giữa ) hoặc mô phổi ( viêm phổi ). Viêm tai giữa và viêm phổi có thể do chính vi rút gây ra hoặc do vi khuẩn bội nhiễm vì tình trạng viêm do virus làm cho các mô dễ bị vi trùng khác xâm nhập. Ở trẻ em bị hen suyễn , nhiễm trùng đường hô hấp thường dẫn đến cơn hen suyễn.
5. Chẩn đoán
Các bác sĩ và cha mẹ nhận biết bệnh nhiễm trùng đường hô hấp bằng các triệu chứng điển hình của trẻ. Nói chung, những đứa trẻ khỏe mạnh có các triệu chứng nhẹ ở đường hô hấp trên thì không cần đi khám bác sĩ trừ khi chúng khó thở, không uống được hoặc sốt hơn một hoặc hai ngày.Chụp X-quang cổ và ngực ở trẻ khó thở, thở gấp, thở khò khè hoặc nếu bác sĩ có thể nghe thấy phổi bị tắc nghẽn. Xét nghiệm máu và xét nghiệm dịch tiết đường hô hấp đôi khi cũng cần sử dụng.
6. Phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp
Vệ sinh tốt
Chủng ngừa cúmBiện pháp phòng ngừa tốt nhất là thực hành vệ sinh tốt. Trẻ bị bệnh và những người trong nhà nên rửa tay thường xuyên. Nhìn chung, càng có nhiều tiếp xúc thân mật (như ôm, hôn, hoặc ngủ chung giường) với trẻ bị bệnh, thì nguy cơ lây nhiễm cho các thành viên khác trong gia đình càng lớn. Trẻ em nên nghỉ học ở nhà hoặc các cơ sở chăm sóc trẻ em cho đến khi hết sốt và chúng cảm thấy đủ khỏe để đi học.
Cúm là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus duy nhất có thể phòng ngừa được bằng cách tiêm phòng. Tất cả trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên nên được chủng ngừa hàng năm, cũng như tất cả người lớn. Tiêm phòng đặc biệt quan trọng đối với trẻ em và người lớn mắc một số bệnh lý nền, chẳng hạn như bệnh tim hoặc phổi (bao gồm cả bệnh xơ nang và bệnh hen suyễn), bệnh tiểu đường, suy thận và bệnh hồng cầu hình liềm. Ngoài ra, trẻ em bị suy giảm hệ thống miễn dịch, bao gồm cả trẻ em bị nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) và những trẻ đang hóa trị, nên chủng ngừa.
7. Điều trị
Nghỉ ngơi và uống nước
Thuốc hạ sốt và giảm đau
Thuốc kháng sinh thường không cần thiết và không giúp điều trị nhiễm trùng đường hô hấp do virus. Trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp cần được nghỉ ngơi và nên duy trì lượng nước bình thường.
Acetaminophen hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như ibuprofen , có thể được dùng để trị sốt và đau nhức.
Trẻ em trong độ tuổi đi học có thể dùng thuốc thông mũi không kê đơn (thuốc co mạch) để chữa nghẹt mũi khó chịu. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đặc biệt nhạy cảm với tác dụng phụ của thuốc thông mũi và có thể bị kích động, lú lẫn, ảo giác, hôn mê và nhịp tim nhanh và không nên dùng những loại thuốc này.
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nghẹt mũi có thể thuyên giảm phần nào bằng cách sử dụng máy khí dung để làm ẩm không khí vào mũi và hút chất nhầy trong mũi bằng bầu hút cao su.
Có những loại thuốc kháng virus cho bệnh cúm có thể được sử dụng cho trẻ em. Tuy nhiên, những loại thuốc này chỉ có tác dụng nếu được dùng trong vòng một hoặc hai ngày đầu tiên sau khi các triệu chứng bắt đầu, và chúng giúp rút ngắn thời gian sốt và giảm mức độ các triệu chứng, tuy nhiên không thường được sử dụng cho trẻ khỏe mạnh.
